Haber / Ceren Seyran İnan
Kamu Harcamalarını İzleme Platformu (KAHİP), 30 büyükşehir belediyesinin 2022-2024 arasında yaptığı afetlere yönelik ayırdığı bütçeleri inceleyerek hazırladığı raporu kamuoyu ile paylaştı. “17 Ağustos 1999 depreminden itibaren deprem ve küresel ısınma ile birlikte artarak kendini gösteren çeşitli afetler Türkiye’nin gündeminde yer tutmaktadır. Afetlere hazırlık, risk azaltma merkezi yönetim kadar yerel yönetimlerin de görevleri arasındadır” diyen KAHİP, artması gereken deprem bütçelerinin aksine azaldığını belirtti.
30 büyükşehir karşılaştırıldı
30 büyükşehir belediyesinin genel bütçesinden deprem hazırlıklarına ayırdığı bütçeleri inceleyen raporda bazı belediyelerin bütçe ayarlamalarının yüzde 1’i bile bulmadığı ortaya konuldu. Önceki yıllarla karşılaştırmaların yapıldığı raporda, “Genel bir değerlendirme yapıldığında, özellikle son yılların yaşattığı deprem ve afetler dikkate alındığında, 29 büyükşehir belediyesinin ortalama olarak toplam bütçelerinin 2022 yılında sadece %3,42’sini afetlerle ilgili hedeflere ayırdıklarını, bu oranın 2023 yılı için % 3,10 olarak bütçelendiğini ve 2024 yılında ise 2022 yılından daha düşük olarak % 3,22 oranında bütçeden pay ayrıldığını söylemek ve bunun çok düşük bir oran olduğunu belirtmek gerekmektedir” değerlendirmesi yapıldı. Raporda, rant odaklı kentsel dönüşüm yaklaşımının terk edilmesi ve bölgenin coğrafi, kültürel ve sosyolojik özelliklerini dikkate alan çevreye duyarlı, enerji tasarruflu, yeşil binalar ve dirençli kentler yaratılabilmesi için yerel yönetimlerin bütçelerinin yetersiz olduğu ve merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında iş birliği yaklaşımıyla ek bütçe yaratılmasının gereğinin altı çizildi.
Deprem bütçesi Diyanet bütçesinin üçte biri kadar
Belediyelerin TL cinsinden bütçe ayrımlarına bakan raporda, deprem bütçesinin Diyanet İşleri’ne ayrılan bütçenin çeyreği kadar olduğu ifade edilerek şu sözlere yer verildi:
“Toplam olarak söylemek gerekirse, 2024 yılında, 29 büyükşehir belediyesinin ve bağlı kurumlarının afet için ayrılmış bütçelerinin toplamı 26 milyar TL’dir. Bir diğer karşılaştırma merkezi hükümetin kurumlarıyla yapılabilir. Örneğin 2024 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı’nın personel maaşları bütçesi 77,6 milyar TL olmak üzere toplam bütçesi 91,8 milyar TL’dir Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 2024 bütçesi 267 milyar TL’dir”
Hatay Büyükşehir’in bütçesi yüzde 1’i bulmadı
6 Şubat depreminden en çok etkilenen illerden olan Hatay’da ise depreme ayrılan bütçe yüzde 1’e ulaşamayarak 0,9 oranında kaldı. Hatay Büyükşehir Belediyesi'nin afet bütçesinin payı 2023 yılında yüzde 0,1 iken 2024 yılında yüzde 0,9’a çıkarıldı. 2'nci ve 3'ncü derece deprem bölgesinde olan büyükşehirler, toplam bütçesi içinde afete ayrılan bütçe bakımından incelendiğinde, 2024 yılı itibariyle İstanbul ve Tekirdağ’ın konuya verdiği önem raporda ortaya çıktı. Her iki şehirde de (büyükşehir belediyeleri ve su kanalizasyon idaresi) 2024 yılındaki pay 2023 yılına göre artış gösterirken İstanbul’un payı yüzde 5,24; Tekirdağ’da pay yüzde 5,22 oldu.
